Karbonmonoksit Zehirlenmesi Nedir?
Karbonmonoksit gazı, renksiz, kokusuz, tatsız ve non-irritan bir gazdır. Karbonmonoksit zehirlenmesi, kan dolaşımınızda karbonmonoksit oluştuğunda meydana gelir. Havada çok fazla karbonmonoksit mevcut olduğunda, vücut kırmızı kan hücrelerindeki oksijeni karbonmonoksit ile değiştirir. Bu durum, ciddi doku hasarına ve hatta ölüme sebebiyet verebilmektedir.
Karbonmonoksit, benzin, odun, propan, odun kömürü ya da diğer yakıtların yakılmasıyla üretilen renksiz, kokusuz, tatsız bir gazdır. Yanlış havalandırılan cihazlar ve motorlar, karbonmonoksitin tehlikeli seviyelerde birikimine sebep olabilir.
Nedenleri
Karbonmonoksit Zehirlenmesi Nedenleri Nelerdir?
Karbonmonoksit zehirlenmesine, yanma dumanlarının çok fazla solunması neden olur. Soluduğunuz havada çok fazla karbonmonoksit olduğunda, vücuttaki kırmızı kan hücreleri karbonmonoksit ile yer değiştirir. Bu oksijenin dokularınıza ve organlarınıza ulaşmasını engeller.
Yakıt yakan cihazlar ve motorlar, karbonmonoksit üretir. Bu üretilen karbonmonoksit miktarı, genellikle endişe kaynağı değildir. Ancak kapalı ya da kısmen kapalı bir havada kullanıldığı takdirde karbonmonoksit seviyesi tehlikeli noktalara ilerleyebilir. Yangın sırasında dumanın solunması da karbonmonoksit zehirlenmesine sebebiyet verebilir.
Karbonmonoksit Zehirlenmesi Risk Faktörleri Nelerdir?
Doğmamış bebekler: Fetal kan hücreleri, yetişkin kan hücrelerine kıyasla karbonmonoksiti daha kolay alır. Bu da doğmamış bebekleri, karbonmonoksit zehirlenmesine karşı daha duyarlı hale getirebilir.
Çocuklar: Küçük çocuklar yetişkinlere kıyasla daha sık nefes aldığından bu onları karbonmonoksit zehirlenmesine karşı daha duyarlı hale getirebilir.
Yaşlılar: Karbonmonoksit zehirlenmesi yaşayan insanların beyin hasarı geliştirme olasılığı daha yüksek olabilir.
Kronik kalp hastalığı olan kişiler: Anemi geçmişi ya da nefes alma sorunları olan kişilerin de karbonmonoksite maruz kalma sebebiyle hastalanma olasılığı daha yüksek seyreder.
Karbonmonoksit zehirlenmesinin bilinç kaybına yol açtığı kişiler: Bilinç kaybı, maruz kalmanın daha şiddetli bir hal aldığını belirtir.
Karbonmonoksit Zehirlenmesi Komplikasyonları Nelerdir?
Maruz kalma derecesine ve uzunluğuna bağlı olarak, karbonmonoksit zehirlenmesi şunlara sebep olabilir:
- Kalıcı beyin hasarı
- Kalpte hasar
- Fetal ölüm ya da düşük
- Ölüm
Karbonmonoksit Zehirlenmesi Önlemleri Nelerdir?
Basit önlemler, karbonmonoksit zehirlenmesini önlemeye yardımcı olabilmektedir.
- Ev ve iş yerlerinde doğal gaz ile kullanılan cihazların her yıl bakımlarını yaptırarak iyi durumda oldukları kontrol edilmeli.
- Arabanızı çalıştırmadan önce garaj kapısını açın. Arabanızı asla garajınızda çalışır durumda bırakmayın.
- Doğalgaz cihazlarına yeterli oksijen sağlanmalıdır. Pencerelerden içeriye oksijen girecek açıklıkların olması önemlidir. Bunlar hiçbir zaman kapatılmamalıdır. Cihazın içerisine hava girişi sağlayan kısmın bloke edilmemesi gereklidir. Soba yakılan odalar sık sık havalandırılmalıdır.
- Bacalar dışarıya kaçak olmayacak şekilde bağlanmalıdır. Dışarıya kadar metal bir boruyla kaçak olmayacak şekilde bağlanmalıdır. Bacaların ve boruların temiz ve açık olması garanti altına alınmalıdır.
- Şofbenler standartlara uygun olmalı, oksijen yetersizliği olduğunda kendiliğinden sönen tipte olanlar seçilmelidir. En iyisi havadar mekanlara yerleştirilmesidir.
- Yakıtla çalışan alan ısıtıcılarını, yalnızca biri uyanıkken ve cam, pencere açıkken kullanmaya özen gösterilmelidir.
Belirtiler
Karbonmonoksit Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
- Donuk baş ağrısı
- Zayıflık
- Unutkanlık
- Göğüs ağrısı ve çarpıntı
- Uyuşukluk ve uyuklama
- Zihin karışıklığı
- Dikkat bozukluğu
- Depresyon hali
- Hareketsizlik
- Ajitasyon
- Huzursuzluk, yorgunluk hissi ve nezle hali
- Baş dönmesi
- Mide bulantısı ya da kusma
- Nefes darlığı şikayeti
- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
- Bulanık görme, görme kaybı
- Dışkı ve idrar tutamama
- Bayılma ve nöbet geçirme
- Koma
- Solunum durması
- Bilinç kaybı olabilir
Karbonmonoksit zehirlenmesi, özellikle uyuyanlar ve sarhoş kişiler için tehlikeli bir hal alabilir. Trafik polisleri, itfaiye çalışanları, kapalı garajlarda çalışan kişiler, çelik endüstrisinde çalışanlar, boya temizleme işlerinde faaliyet gösterenler, kalorifer kazanı dairesinde çalışanlar, otomobil tamircileri risk altında olan kişilerdir.
Karbonmonoksit zehirlenmeleri hamileler, 2 yaştan küçük çocuklar, yaşlılar, kansızlık, solunum sistemi ve kalp hastalığı olan kişiler için daha büyük risk içermektedir.
Kişiler, geri döndürülemez beyin hasarları edinebilir ve kimse bir sorun olduğunu fark etmeden ölebilir. Karbonmonoksit zehirlenmesinin uyarı işaretleri belirsiz olabilir. Ancak durum, yaşamı tehdit eden tıbbi bir acil durumdur.
Tanı Yöntemleri
Karbonmonoksit Zehirlenmesi Tanısı Nasıl Konulur?
Karbonmonoksit zehirlenmesinden şüphelenilen kişiyi acil olarak hastaneye götürmek gereklidir. Hemen tedaviye başlanması gerekir. Teşhisi doğrulamak adına bir kan örneğinin test edilmesi de istenebilir.
Hastane personeli sizden bazı kritik bilgiler duymak isteyebilir. Olası karbonmonoksit gazına maruz kalma kaynakları, belirtilerin ne zaman başladığı, hafıza sorunları gibi zihinsel bir sıkıntı, bilinç kaybı gibi bir durum yaşanıp yaşanmadığı, hamilelik, sigara alışkanlıkları gibi konulara dair bilgiler talep edebilirler.
Tedavi Yöntemleri
Karbonmonoksit Zehirlenmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Zehirlenme semptomlarını azaltmak adına ilk adım, hemen temiz havaya çıkmaktır. Baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, nefes darlığı, halsizlik, kafa karışıklığı gibi belirtiler sizde ya da çevrenizdeki bir kişide mevcutsa derhal temiz havaya çıkmak önemlidir.
Hastaneye gittiğinizde tedavi şunları içerebilir:
Saf oksijen solumak: Acil serviste burnunuza ve ağzınıza yerleştirilen maske ile saf oksijen solumanız desteklenebilir. Bu destek, oksijenin organlara ve dokulara ulaşmasını sağlar. Kendi başınıza oksijen alamadığınız durumlarda bir makine yardımıyla size oksijen desteği sağlanabilir.
Basınçlı oksijen odasında vakit geçirmek: Çoğu durumda hiperbarik oksijen tedavisi önerilir. Bu terapi, hava basıncının normalden iki ya da üç kat daha yüksek olduğu bir odada saf oksijen solumayı kapsar. Bu işlem de karbonmonoksitin kandaki oksijenle yer değiştirme olayını hızlandırır.
Şiddetli karbonmonoksit zehirlenme vakalarında hiperbarik oksijen tedavisi kullanılabilir. Karbonmonoksit zehirlenmesinden kaynaklanan yaralanmalara karşı özellikle savunmasız olan kalp ve beyin dokusunu korumaya yardımcı olur. Hamile kadınlar için hiperbarik oksijen tedavisi önerilebilmektedir çünkü doğmamış bebekler karbonmonoksit zehirlenmesine karşı daha hassastırlar.